Niet alleen het aantal trajectcontroles swingt in Vlaanderen de pan uit, ook de opbrengsten ervan. Dat dergelijke “boetegeneratoren” de gemeenten die ze installeren miljoenen opbrengen is meer dan leuk meegenomen, het is een regelrecht verdienmodel, onder het mom van verkeersveiligheid.

Uit onderzoek van VTM Nieuws en HLN blijkt dat de gemeentelijke trajectcontroles, die in tegenstelling tot de exemplaren op gewestwegen niet door Vlaanderen maar door (of in opdracht van) de gemeenten worden beheerd en geïnstalleerd, voor vele miljoenen aan opbrengsten zorgen. Ze schieten dan ook als paddenstoelen uit de grond. Naast al 159 actieve lokale trajectcontroles in 88 gemeenten worden in er in de komende maanden nog talloze extra bijgeplaatst, om uit te komen op 349 stuks. Bovenop de 173 trajectcontroles op gewest- en snelwegen waarvan de gewestelijke overheid de opbrengsten krijgt. 

Voor minder ongevallen (?)

De komst van zo’n trajectcontrole wordt – zelfs op plaatsen waar nooit ongevallen gebeuren en ze overduidelijk geen bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid – wel systematisch verantwoord door te verwijzen naar diezelfde verkeersveiligheid. Terwijl men zich vaak ook vragen kan stellen bij de ingestelde snelheidslimieten die als onlogisch beschouwd kunnen worden als gekeken wordt naar de weginrichting. Het zou dan ook logischer zijn om wegen die uitnodigen tot te snel rijden zo in te richten dat dat niet langer zo is.  

Als de lokale overheden eerlijk waren zouden ze ook moeten toegeven dat verkeersveiligheid in de praktijk in veel gevallen niet meer dan een bijkomstigheid is, maar dat zo’n trajectcontrole vooral een gemakkelijke manier is om de gemeentekas te spijzen. En dat doen ze effectief… 

Miljoenen in de kassa 

Omdat de wet gemeenten sinds 2021 toelaat om zelf in het kader van GAS-boetes de overtredingen te bekeuren, met een minimum van € 53 per keer, en die opbrengst rechtstreeks in de gemeente- of stadskas belandt, is er een echt verdienmodel ontstaan voor de lokale overheden. Uit het onderzoek van HLN en VTM Nieuws blijkt dat alvast de 77 trajectcontroles in 13 onderzochte gemeenten samen al € 13,612 miljoen opbrachten sinds de wet in 2021 goedgekeurd werd. In de praktijk is dat dus op zowat anderhalf jaar, want je moet toch op minstens 6 maanden rekenen tussen de gunning en de inwerkingtreding van zo’n installatie. 

De recordhouder op inkomstenvlak is Mechelen, dat – hou u vast – uit 27 (!) verschillende trajectcontroles op haar grondgebied niet minder dan € 4.564.050 wist binnen te rijven. Ook Genk heeft de jackpot gevonden, met € 4.261.678 aan boetegelden. De top drie wordt vervolledigd door Boortmeerbeek (€ 1.258.798). Op vier staat Tremelo, waar de lokale bevolking zich op Facebook bijzonder kritisch uitlaat over het nieuwe beleid, maar waar de gemeenteontvanger zich ongetwijfeld in de handen wrijft met € 893.406 aan opbrengsten. Die echter gedeeld moeten met de uitbater van de trajectcontroles. 

Publiek-private samenwerking 

Inderdaad, trajectcontroles zijn niet alleen een cashgenerator voor de gemeenten maar ook voor een select kransje van privébedrijven die in het kader van een ‘TAAS’ of trajectontrole-as-a-service-project de gemeentebesturen afgaan om voor te stellen om in hun plaats de trajectcontrole te installeren (een kost van ongeveer € 160.000) en uit te baten, in ruil voor de helft van de opbrengsten. Dat is bijvoorbeeld het geval in Tremelo, waardoor alleen al daar de helft van de bijna € 900.000 geïnde euro’s sinds de installatie van de detectoren in privéhanden verdwijnt. Dat is eigenlijk hetzelfde systeem als bij de parkeerretributies die nu zo goed als overal door privébedrijven worden geïnd en afgedwongen, met voor velen een erg wrange nasmaak. 

Hoewel trajectcontroles in bepaalde gevallen ongetwijfeld een effectieve bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid is het onmogelijk dat dat in alle situaties effectief het geval is. Het is dus duidelijk dat er een makkelijke manier is gevonden om de automobilist op kosten te jagen. Opnieuw, en nu ook voor de gemeentelijke overheden, nadat de gewestelijke trajectcontroles al hetzelfde deden op een hoger administratief niveau.  

Ter illustratie de opbrengsten van 77 lokale trajectcontroles in 12 gemeenten. (bron: HLN.be) 

Mechelen € 4.564.050

Genk € 4.261.678

Boortmeerbeek € 1.258.798

Tremelo € 893.406

Lanaken € 550.000

Wingene € 488.075

Beersel € 451.924

Heist-op-den-Berg € 344.885

Veurne € 259.691

Hoeselt € 152.845

Bonheiden € 144.135

Willebroek € 125.245

Sint-Katelijne-Waver € 117.270