De geschiedenis van Audi gaat terug naar... Horch. Die naam doet misschien niet meteen een belletje rinkelen, een reden te meer om je die ‘link’ toch maar eens uit te leggen. Een mijnheer Audi heeft nooit bestaan, een mijnheer August Horch dus wel. Die had een automerk met zijn familienaam, maar werd na onenigheid met de ‘boekhouder’ uit zijn eigen bedrijf gezet. Hij nam dan maar wraak met de oprichting van – juist ja – Audi.

Het verhaal wordt nog duidelijker en zoveel jaren later eigenlijk ook wel leuker als je de betekenis van die naam kent. Horch is Duits voor ‘luister’ en Audi is er de Latijnse vertaling van, simpel dus. Maar we graven natuurlijk graag nog net iets dieper. De Duitser August Horch had een opleiding als smid gekregen, maar studeerde in 1890 ook af als ingenieur. Horch droomde er toen al van de ‘perfecte’ auto te bouwen. Hij kon enkele jaren praktijkervaring opdoen bij Carl Benz in Mannheim, maar kreeg daar al snel het gevoel dat hij te weinig vrijheid had om zijn eigen ideeën uit te werken. In november 1899, bijna 125 jaar geleden dus, richtte hij samen met – echt waar – stoffenverkoper Salli Herz in Keulen het bedrijf A. Horch & Cie op. 

Met hulp van de zoon

In wat oorspronkelijk een paardenstal was, werkten de jonge ondernemers aan motoren en leverden ze een goed jaar later al een eerste auto af. De Horch No. 1 gedoopte vierwieler had twee cilinders en leverde 5 pk. Het werd echter geen commercieel succes en Horch ging dan ook op zoek naar investeerders om de lat een flink stuk hoger te kunnen leggen. Het bedrijfje verhuisde naar Reichenbach en daarna naar Zwickau en werd een aandelenvennootschap. Er werden nu wel klanten gevonden en Horch begon met zijn auto’s zelfs aan races deel te nemen. Evengoed met mooie resultaten, maar in 1909 kwam het tot een ernstig en blijkbaar ook niet op te lossen conflict met zijn partners over de verdere bedrijfsstrategie.

Horch werd uit zijn eigen bedrijf gezet, maar kon de prille auto-industrie natuurlijk niet lossen. Niet ver van het Horch-hoofdkwartier richtte hij nog geen jaar later een nieuwe onderneming op. Hij mocht er zijn eigen familienaam echter niet meer voor gebruiken en koos dus voor de Latijnse vertaling Audi. Nu ja, dat deed hij eigenlijk niet zelf. De geschiedenisboeken vermelden dat August Horch en enkele zakenvrienden op een avond in het appartement van een van de laatsten over een mogelijke nieuwe naam aan het discussiëren waren. In een hoekje van de kamer was de zoon Latijn aan het studeren, die zou na enig aarzelen uiteindelijk letterlijk hebben geroepen dat de heren voor Audi moesten kiezen. Wat ze dus op slag ook deden. Geef toe, op het naar de dochter van de Franse Daimler-invoerder vernoemde Mercedes na, is er toch echt geen mooiere manier om de naam van een automerk te kiezen.

Terug samen

De eerste Audi, de Type A met een motor van 22 pk, werd in 1910 gebouwd. Hij kreeg in hetzelfde jaar al versterking van de Type B van 28 pk. Horch zette zijn activiteiten ondertussen ook verder en schonk de wereld in de volgende decennia verschillende schitterende automobielen. Die maakten ook gebruik van diverse innovaties die aan de briljante maar dus aan de deur gezette ingenieur Horch konden worden toegeschreven. Met een vonkontstekingstaaf deed hij motoren sneller starten, hij introduceerde ook de cardanaandrijving en gebruikte als eerste lichtmetaal voor het gieten van carters en de behuizingen van transmissies en differentiëlen. Het Duitse genie was evengoed de eerste autobouwer die de brandstoftoevoer naar de motor via zogeheten hangende kleppen een pak efficiënter wist te maken.

De economische crisis in het begin van de jaren 30 bracht het originele Horch en het dus door August Horch opgerichte Audi terug samen. Op initiatief van de overheidsbank van Saksen werden de merken Audi, DKW, Horch en Wanderer zowat verplicht om te fusioneren, in 1932 werd dan ook de Auto Union AG opgericht. Daarmee ken je meteen de betekenis, mocht je dit stukje van het verhaal ook nooit eerder hebben gehoord of gelezen, van de vier met elkaar verbonden ringen op het front van de enige van die vier autobouwers die vandaag nog bestaat. In de jaren 30 bleven de andere namen echter ook bewaard, elk van de merken kreeg een specifieke doelgroep toegewezen. DKW legde zich toe op motorfietsen en kleine auto’s, Wanderer bouwde middenklassewagens, Audi voegde er wat luxe aan toe en Horch bleef actief in het allerhoogste segment van de markt.

Voor en na de Tweede Wereldoorlog

Het laatste merk kon zijn positie in de jaren 30 ook handhaven en genoot zeker in Duitsland zelfs van een enorm prestige. Van auteur Thomas Mann over acteur Harry Piel tot bokskampioen Max Schmeling, ze reden allemaal in een Horch. In de latere jaren van het decennium kwamen daar ongetwijfeld ook minder sympathieke figuren bij, met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verplichtten die laatsten het bedrijf natuurlijk ook om over te stappen op de productie van militair materiaal.

Na de oorlog was er in Duitsland eventjes geen geld meer voor luxewagens, Horch kon zijn ‘normale’ activiteiten dan ook niet meer heropstarten. Dat kon Audi wel, zij het dat er pas verschillende decennia later terug auto’s met die merknaam zouden werden gebouwd. Tot dan hadden de bestuurders van het in 1949 in Ingolstadt ‘heropgerichte’ Auto-Union, die tijdig uit het door de Sovjets gecontroleerde oostelijke deel van Duitsland waren gevlucht, zich met DKW op de productie van compacte en vooral budgetvriendelijke auto’s toegelegd. In het dus Oost-Duits geworden Zwickau werden er met de merknaam IFA kopieën van die auto’s gemaakt, later (en tot 1991) zou er ook de Trabant worden gebouwd. Maar dat is misschien stof voor een later verhaal.

Via Daimler-Benz naar Volkswagen

In 1958 werd Daimler-Benz hoofd- en een jaar later ook enige aandeelhouder van Auto Union. Daar kregen ze al snel spijt van, de verouderde modellen van het overgenomen merk konden de concurrentie met modernere auto’s van Opel en Volkswagen niet aan en het bedrijf werd vanaf 1964 dan ook in enkele etappes verkocht aan Volkswagen. Met inbegrip zelfs van de pas kort ervoor geopende en voor die tijd heel moderne fabriek in Ingolstadt en de plannen voor een nieuw motorconcept dat nog door Daimler-Benz was gefinancierd.

Dat behield wel een fabriek in Düsseldorf en de rechten op de al een hele tijd niet meer op een auto verschenen naam Horch, maar DKW en dus ook Audi gingen wel naar Volkswagen. Dat bouwde in Ingolstadt een tijdje Kevers. Tweetaktmotoren waren toen al minder populair en de DKW’s kregen een modernere krachtbron. Het merk werd door het publiek echter nog altijd te zeer ‘gelinkt’ aan de gedateerde technologie en Volkswagen besloot om de naam DKW dan maar te laten vallen. De al ontwikkelde F103 werd als een Audi gelanceerd, daarmee stond dat merk met ook snel volgende modellen als de 60, 75, 80 en 90 plots toch weer op de kaart.

De ‘geheime’ 100

De rest van de geschiedenis is natuurlijk veel beter bekend. Alhoewel, wie weet nog dat de toekomst van het merk toch nog even heel onzeker werd? Bij Volkswagen, waar men de overname vooral had gedaan om in Ingolstadt extra productiecapaciteit voor zijn eigen modellen te vinden, twijfelde men namelijk aan de zin van het bestaan van Auto Union en dus ook Audi als een aparte eenheid. De naam en de vier ringen werden zelfs van de fabriek verwijderd en er mochten ook geen nieuwe modellen meer worden ontwikkeld.

Ingenieurs van Auto Union werkten in hun vrije uren én in het grootste geheim echter toch verder aan wat de eerste Audi 100 kon worden. Toen ze hun prototype dan toch aan toenmalig Volkswagen-baas Heinrich Nordhoff durfden presenteren, was die zodanig onder de indruk dat hij wel meteen toestemming gaf voor de productie ervan. De 100 werd in 1968 gelanceerd en werd een groot commercieel succes. Sindsdien hebben ze zich bij Daimler-Benz of dus Mercedes ongetwijfeld al een miljoen keer beklaagd dat ze Audi aan Volkswagen verkochten.

Grand Opera

Nog even terug naar Horch. Om de 125ste verjaardag van dat merk te vieren, loopt er met de naam “Grand Opera – 125 years of Horch” nog tot eind dit jaar een tentoonstelling in het Audi Forum in Neckarsulm. Er laten zich onder meer verschillende klassiekers met acht- en twaalfcilindermotoren bewonderen, Horch was dan ook de eerste Duitse constructeur die dergelijke krachtbronnen in zijn wagens plaatste. Ter afsluiting, Horch wordt sinds 2022 weer gebruikt als extra voornaam voor een enkel in China verkochte en wel nog in Neckarsulm gebouwde variant van de (lange) A8 L. Een cirkel blijft nu eenmaal altijd rond.