Onder het principe “de vervuiler betaalt” introduceert de EU over vier jaar een koolstofprijs op fossiele brandstoffen voor wegtransport. Het gaat om een systeem van emissierechten dat vandaag al van toepassing is op de industrie, de energiesector en de luchtvaart, maar in 2027 dus uitbreiding vindt naar de consument. Diesel en benzine beloven dan ook flink duurder te worden.
De uitstoot van broeikasgassen moet dringend naar beneden van Europa. Vanmorgen nog rapporteerde de Europese klimaatdienst Copernicus in zijn jaarverslag van 2022 dat de Alpengletsjers nog nooit zo snel zijn gesmolten als tijdens de zomer van vorig jaar. Tegelijk beleefde het zuiden van Europa nooit eerder zoveel dagen van "zeer sterke hittestress” (bron: vrt.nws).
CO2 speelt een belangrijke rol in de klimaatopwarming en daarom heeft de EU in 2005 een systeem geïntroduceerd dat de uitstoot controleert en beperkt. Het betreft een handelssysteem voor emissierechten, ook wel Emission Trading System (ETS) genoemd, dat vooralsnog enkel van toepassing is op de industrie en de luchtvaart.
Elk jaar worden via een nationaal toewijzingsplan een beperkte hoeveelheid emissierechten toegekend aan Europese bedrijven. Op is op en de quota nemen elk jaar af. Bedrijven worden gestimuleerd om duurzamer te worden: als ze erin slagen om onder de hun toegewezen quota te blijven, kunnen ze een overschot aan emissierechten opbouwen. Die extra emissierechten kunnen ze aan andere bedrijven verkopen. Bedrijven die meer uitstoten dan toegelaten, kunnen extra rechten kopen (bron: Hoe werkt het systeem van emissierechten? - Wat doen we voor het klimaat?).
Kortom: wie investeert, kan geld verdienen aan emissierechten (en de investering terugverdienen), wie niet investeert en blijft vervuilen, betaalt de rekening.
ETS2 voor brandstoffen
Het systeem blijkt te werken: de uitstoot van broeikasgassen in de sectoren die onderworpen zijn aan het ETS is met 37 procent gedaald tussen 2005 en 2021. Hetzelfde kan niet gezegd worden over emissie veroorzaakt door de transportsector en ook blijven we volgens Europa te veel uitstoten door de verwarming van onze gebouwen.
Vandaar dat Europa nu een “ETS2” in het leven roept, een handelssysteem voor emissierechten verbonden aan brandstoffen voor wegtransport en verwarming. Diesel, benzine en gas beloven dus duurder te worden vanaf 2027, want de leveranciers zullen de kosten ongetwijfeld doorrekenen aan de consument.
De klimaatcel van de federale overheidsdienst Volksgezondheid heeft uitgerekend hoeveel extra de consument aan de pomp zal moeten betalen. Voor benzine zou het supplement maximaal € 0,104 / liter bedragen, terwijl diesel zo’n € 0,122 duurder kan worden. Voor aardgas bedraagt de toename € 0,009 per kilowattuur.
Wie 15.000 kilometer per jaar rijdt, zal met een benzine zo’n € 109 extra betalen per jaar, vertrekkende van een verbruik van 7 l/100 km. Ook dieselaars worden geconfronteerd met een verhoging in die grootorde, in de veronderstelling dat ze 6 l/100 km verbruiken en jaarlijks eveneens 15.000 kilometer afleggen.
Bedoeling van Europa? De consument versneld voor elektrisch of waterstof doen kiezen, al is het maar de vraag of elektrische auto’s en de stroom waarop ze rijden, betaalbaarder worden dan vandaag.
Ook lucht- en scheepvaart
Tot nog toe bleef het luchttransport grotendeels buiten schot van de koolstoftaks. De sector krijgt momenteel gratis uitstootrechten. Daar komt tegen 2026 een eind aan. Ook wordt het ETS-systeem uitgebreid van vluchten binnen Europa naar vluchten van en naar extra-Europese bestemmingen.
Bovendien worden schepen binnenkort eveneens belast op de uitstoot die ze veroorzaken. Vanaf 2024 moeten ze emissierechten kopen voor reizen tussen twee Europese havens. Voor trajecten tussen Europa en een niet-EU-land moet de helft van de uitstoot worden vergoeden, aldus vrt.
Ook dat heeft gevolgen voor de consument. Rederijen zullen de extra kosten doorrekenen, maar toch verwacht men geen grote prijsstijgingen. Omdat containerschepen enorme hoeveelheden kunnen transporteren, wordt de extra kostprijs over heel veel goederen verdeeld, schrijft vrt. Een grote Belgische reder maakte de berekening. Hij schat dat de brandstoftaks zo'n 8.000 tot maximaal 10.000 euro per dag extra aan onkosten zal opleveren. In de praktijk komt dat neer op “enkele eurocenten per televisie of per iPhone.”
